यसरी पैसा दिनुस अनि डाक्टर बन्नुस. फेलै नहुने जांच दिएर

'मैले आफैं लगेर पैसा बुझाएको छु... न्यायाधीश पनि लाइनमै छन्’

युनिभर्सल मेडिकल कलेज, भैरहवाका प्रशासन प्रमुख ध्रुव पौडेल भन्छन्

नोट: यो अडियो युनिभर्सल मेडिकल कलेज भैरहवाका

प्रशासन प्रमुख ध्रुव पौडेलसँग गरिएको कुराकानी हो। हामीले एक जना सहयोगीमार्फत पौडेललाई भेट्यौँ। उनीसँग औपचारिक कुराकानी गरेर आवश्यक सूचना लिन सम्भव थिएन। एमबिबिएस भर्ना हुन चाहने केही भारतीय र नेपाली विधार्थीका एजेन्ट बनेर हामीले पौडेलसँग दुईपटक कुराकानी गर्यौं। नेपाली र भारतीय विधार्थी भर्ना गर्नु जरुरी रहेको र उनीहरुमध्ये केहीले एमबिबिएस जाँच पास गर्न जति पनि पैसा खर्च गर्न सक्ने अवस्था रहेको हामीले बतायौँ। पहिलोपटक २७ साउन २०७२ र दोस्रोपटक ७ भदौ २०७२ मा अनामनगरको एउटा रेष्टुराँमा कुराकानी गर्यौं। सार्वजनिक हितमा प्रयोग गर्ने उद्धेश्यका साथ सार्वजनिक सरोकारको यो विषयमा हामीले उनीसँगको कुराकानी गोप्य रुपमा रेकर्ड गर्यौं। हामीले पौडेललाई नेपालका मेडिकल कलेजहरुमा कसरी कमजोर विधार्थीलाई पनि पैसा तिरेर एमबिबिएस भर्ना गर्नेदेखि पाससम्म गराउन सकिन्छ? एमबिसिएस कार्यक्रमका लागि काउन्सिलले तोकेको मापदण्ड खुकुलो पार्न हिजो कसलाई कसरी प्रभावित गरिएको थियो? प्रवेश परीक्षासम्बन्धी विवाद अदालत पुग्दा मुद्धा कसरी जितियो भनेर सोधेका थियौँ। काउन्सिल, मन्त्रालय, अख्तियार, अदालत लगायतले गर्न सक्ने हस्तक्षेपलाई कसरी छल्नुहुन्छ भन्नेबारे सोध्यौँ। कोष्ठमा थप विवरण उल्लेख गरेर हामीले पाठकलाई बुझ्न सजिलो मात्रै बनाएका हौँ, बाँकी सबै कुरा पौडेलकै शब्दमा उल्लेख गरिएका हुन्। उनीसँग गोप्य रुपमा रेकर्ड गरिएको अडियोको सम्पादित अंश सोमवार सेटोपाटीमा प्रसारण गर्नेछौँ। यो अडियो खोज पत्रकारिता केन्द्रका लागि पत्रकार रामु सापकोटाले रेकर्ड गरेका हुन्)

अब हामी प्रवेश परीक्षाअघि नै ‘स्टे’ ल्याउँछौ। (अदालतमा) पेसी भदौ १९ गते छ। त्यसअघि नैं जाँच हुने भयो भने हामी पेसी एक हप्तापछि धकेल्छौ‌ं। त्यही भएर हामी ‘इन्ट्रान्स’ भएपछि मात्रै ‘फुल स्टे’ लिन्छौँ। बेन्च पनि मिलाउन सकिन्छ। हाम्रो केस पुनरावेदन अदालत पाटनमा लाग्छ। पाटनमा न्यायाधीश लाइनमै छन्। केस मिलाउन बसुरुउद्दिन (अन्सारी, नेशनल मेडिकल कलेजका सञ्चालक) ले पनि पैसा दिन्छन्। दुई घण्टाभित्र क्यास चाहियो भने नि उनले दिन्छन्।

नोबेलका सञ्चालक सुनिलले मलाई तिमीहरुकहाँ ७० प्रतिशत विधार्थी फेल हुन्छन्, ती सबै विधार्थी मलाई ल्याइदेऊ भनिसके। पोहोर वीरगञ्जले हामीलाई पनि दिएको थियो। काउन्सिल टोली निरीक्षणबाट फर्केको १५ घण्टाभित्र कलेजसम्बन्धी कुनै पनि कागजात काउन्सिलमा मिलाएर पठाएर सकिने रहेछ।

पिजी (पोष्ट ग्रयाजुएट) मा बढी शुल्क लियो भनेर हाम्रोविरुद्ध पत्रिकाले लेखेकै हो। त्यो बेला झन् प्याक भयो, रेडियोलोजी विषयको। त्यो बेला इन्डियन (विधार्थी) को सिट एक करोडमा गएको हो। नेपालीले ८० (लाख) तिरे। यसपालि पनि पिजीमा प्याक भइसक्यो। सिटबिनै यसपालि भर्ना पाइयो। अर्को वर्ष के हुन्छ, थाहा छैन। यसपालि मेडिसिन ६८ (लाख) मा गयो। रेडियोलोजी चाँहि ८४ (लाख) मा गयो। नेपाली नै ८४ लाखमा गए।

काउन्सिलले तोकेको एमबिबिएसको मापदण्ड अझै घटाउन अहिले पनि लागिरहेका छन्। पूर्वाधार घटाउन अहिले पनि लगेर बुझाइरहेका छन्। मैले आफैं पनि पैसा लगेर बुझाएको छु। कलेज हेरेर पैसा भन्ने कुरा थियो। पछि त्यो गर्न नसकेर १५–१५ लाख रुपैयाँ उठाएका हुन्। बरु पछि नपुगे कुरा गर्ने कुरा भयो। पोखराको (गण्डकी मेडिकल कलेज) पैसा नभएर म आफैंले हालेको छु। काठमाण्डौको केएमसीले दिएन। एनएमसिले चाहिँ दियो।

स्वास्थ्य मन्त्रालयमा सचिव डा. प्रविण मिश्रका नाममा तीन (लाख) पुर्‍याएकै हो। काउन्सिलमा डाक्टर दामोदर गजुरेललाई भाग लगाउनै पर्यो। गजुरेलका नाममा पार्टीमा धेरै पैसा गएको छ। चन्द्र भन्ने रहेछ, त्यो लिन आउँथ्यो। भोलिपल्ट बिहानै पैसा लाजिम्पाट पुग्दो रहेछ।

प्रविणले हामीलाई भैरहवा कलेजको केसमा धेरै सपोर्ट गरेका हुन्। यतिसम्म कि भैरहवाले पैसा नतिर्दा कलेजका लागि पैसासमेत हालेका छन्। मन्त्रालय छाडेर जानुअघिसम्म उनले सहयोग गरे। प्रविण मिश्रसँग कुरा गर्ने हाम्रो खुमा सर (म्यानेजिङ डाइरेक्टर खुमा अर्याल) हो। त्यसमा डेन्टलको पनि घुसाउने कुरा भएको थियो। पछि प्रविणले मानेनन्। लास्टमा गएर यसो नगरौं भने।

पोहोर किष्टको १३५ सिट बनाउँदा डेढ करोड खुवाइएको थियो। त्यसबेला काउन्सिल अध्यक्ष डा. गजुरेलले हातमा २ करोड पारे। भोलिपल्ट बिहान नहुँदै पैसा लाजिम्पाट पुग्यो। बेलुका हामीसँग बिहान उता।

श्रीवास्तव (चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थानका तत्कालीन डिन) ले डिसिजन नदिए पनि भित्र कामचाहिँ गर्थे। डिसिजन अरुलाई गर्न लगाउने।

पोहोर मेडिकल कलेजको सिट निर्धारण हुँदा गजुरेलले पहिल्यै यसपालि तपाईंको सिट घट्यो है भनेर भने। पोहोर निरीक्षणमा गएका टोली सदस्य विमलकुमार सिन्हालाई नोबेल सञ्चालक सुनिल शर्माले ‘तैंले सिट घटाइस् भने तँ रहँदैनस् र तेरो परिवार पनि रहँदैन, ल सिट घटाएर देखा’ भनेका थिए। त्यसो भनेपछि के घट्थ्यो सिट?

भर्खरै त्रिभुवन विश्वविद्यालयका डिनको पिएले फोन गरेको (हामीले वार्ता गरिरहेको बेला फोन आएको थियो) हो। त्रिवि अन्तर्गतका मेडिकल कलेजमा अनुगमन सुरु भयो भनेर भन्यो। निरीक्षणमा आउने टोलीलाई अलिअलि खाममा हाल्नै पर्यो। काउन्सिलमा पदाधिकारीको गोजीमा नराखी केही काम हुँदैन।

हाम्रो कलेजको सिट घटाउनेसम्बन्धी विषय पुनरावेदन अदालतमा थियो। अदालतले खारेज गरिदियो। गोपाल पराजुली र ओमप्रकाश पराजुलीको बेन्चमा केस परेको थियो। अदालतमा केस मिलाउने काम कालुमार्फत हुन्छ। हामीले खुमा सरमार्फत कालुलाई सम्पर्क गरेका थियौँ। कालु जग्गाको कारोबार गर्ने व्यक्ति हुन्। 

मेडिकल कलेजका विषयमा गोपाल पराजुलीको बेन्चमा परेका कुनै पनि मुद्दा उनले हराएनन्। अदालतमा सिधै माथिबाट जाने हो भने रजिष्ट्रारबाटै मिलाउनुपर्दो रहेछ। केस भाग लगाउने काम सार्वोच्च अदालतमा मुख्य न्यायाधीश (प्रधानन्यायाधीश) बाट हुन्छ। कतिपय अवस्थामा केस मिलाउन गोपाललाई मात्र पैसा दिएर हुँदैन, रजिष्ट्रारमार्फत नै केस मिलाउनुपर्ने हुन्छ। अहिलेका रजिष्ट्रार पनि लाइनमै छन्। भनेका ठाउँमा मुद्दा हाल्न (पार्न) सक्छन्। रजिष्ट्रार नै पेलपाल गरेर अघि बढेपछि बिचरा कसको के लाग्थ्यो र? 

काउन्सिलमा शशि शर्मा (पूर्व अध्यक्ष) ले भाग पनि लाउँथे। उनी त्यहाँ हुँदाखेरि यसलाई यति दिने, यसलाई यति दिने भन्थे। उनले आफ्ना नाममा १० लाख माग्थे। काउन्सिलमा अनिल झा, मनोहर, प्रधान, अन्सारी (एई) र अरुले पनि लिन्थे। 

आइओएममा रतिन्द्र (तत्कालीन सहायक डिन, चिकित्साशास्त्र अध्ययन संस्थान) हुँदा किष्टलाई सकारात्मक भएको लेटर दिएका छन्। 

मेडिकल काउन्सिलमा रजिस्ट्रारको भ्यालु छ। भोटिङ राइट नभए पनि भ्यालु छ। अहिले सबै बिगारेको रजिस्ट्रारले नै हो। अख्तियारमा निवेदन हाल्ने उनै हुन्। म शतप्रतिशत भन्छु आफ्ना साथीलाई मुद्दा उनैले हालेको हो। साथीलाई मु्द्दा हालेर अहिले उनी पावरमा छन्। काउन्सिलमा अब उनले कसैलाई बाँकी राख्नेवाला छैनन्। हाम्रा एउटा पनि फ्याकल्टीको रजिष्ट्रेसन निलमणीले गर्देका छैनन्। भी नटराज (कलेज अफ मेडिकल साइन्सेज भरतपुर चितवनको अध्यक्ष) ले भनेको मान्छ उसले। त्यही भएर नटराजले ढोग्छ उसलाई। अहिले निलमणीलाई भैरहवा (युनिभर्सल) र पोखरा (गण्डकी) डुबाउनु नै छ । पहिला त रिलेसन राम्रो थियो, पछि पैसा धेरै माग्यो। माओवादी भनेर उसले मलाई सुरुमा ८० लाख (रुपैयाँ) माग्यो।

विद्यार्थीको जाँचमा मिलाउन यहाँबाट मान्छे लैजानुपर्छ। जाँचमा सबै मिलाउन सकिन्छ। चार वटा विषयमा पास गराए त भइहाल्यो नि। कपी पनि भनेकै मान्छेकोमा पर्छ । मनाउने नै एक्जाम सेन्टरलाई हो । पैसा त त्यसलाई पो चाहिन्छ । पैसा मैले राखे त कामै हुँदैन ।

काउन्सिलमा गजुरेललाई घुमाइ घुमाई निकाले नि त । ऐन नियमलाई पनि बलिको बोको बनाए । सचिवमार्फत बालमान सिंह कार्की र उसको दाइले सिट बढाउन लगाए । हेर्नुहोस् त कहाँबाट खेल खेलेर स्वाहा बनाइदिए। बिचरा गजुरेलको करिअर गयो नि। तर यो उसैले गर्दा भएको हो। फ्याकल्टी बोर्डको बैठकमा उसले कसैलाई बोल्न दिँदैनथ्यो। फ्याकल्टी बोर्डमा हाम्रो कलेजबाट पनि त छन् नि। जति बोले नि बोल्थे गजुरेल। माथिबाट यस्तो लिस्ट आएको छ, यति सिट दिनू भनेर भन्थे।

(सर्वोच्च) अदालतमा कल्याण आएपछि अहिलेसम्म गइएको छैन। हाम्रो मुद्दा सरेको सर्‍यै छ। सबै वकिलले मिलाइहाल्छ। गोपालले मिलाइ हाल्छन्। चोलेन्द्र त झन् माइडियर मान्छे हुन्। काम एक जनासँग गर्दा हुन्। अदालतले भन्दिएपछि सरकारले केही गर्नै सक्दैन। त्यो फाइनल हुन्छ। अरुले पनि त्यो मान्न परिहाल्यो। हाम्रो एउटा केस मिलाउने बेला प्रधानन्यायाधीश दारीवाला थिए। त्यतिखेर हामीले २ करोड दिएको हो। दारी आफैंले लिएका हुन्।

कालुमार्फत अदालतमा कुरा मिलाउने हो। जयनारायणको नाम तपाईँले पनि सुन्नुभएको होला। जयनारायण पौडेल हो, उसको नाम। उ पोखराको हो। मान्छे ठिक छ। पैसाको मामलामा त चर्कै हो । प्रवेश परीक्षाको केसमा हामी कलेजवालाले पुनरावेदन अदालत पाटनमा ८० लाख रुपैयाँ खर्च गरेका थियौँ। तपाईँले पनि केस मिलाउने हो भने जयनारायणमार्फत जानुपर्छ। उसले काम भएपछि मात्र पैसा लिन्छ।

अहिले काउन्सिलमा सबै कुरा बिगार्ने मान्छे रजिस्ट्रार नै हुन्। अख्तियारमार्फत लागेर सबै कुरा बिगार्ने उनै हुन्। देवदह मामलामा काउन्सिलका आफ्नै साथीहरुलाई मुद्दा हाल्ने काममा अख्तियारमार्फत लागे। सदस्यहरुलाई मुद्दा हालेर अहिले रजिष्ट्रार काउन्सिलको पावरमा छन्। यिनले कसैलाई बाँकी राख्नेवाला छैनन् । अहिले यिनी हाम्रो कलेजविरुद्ध खनिएका छन्। उनको निकटता नटराजसँग छ । हामीले तिनीसँग सम्बन्ध नबनाएको पनि हैन। पहिला हामीसँग राम्रै सम्बन्ध थियो। तर बीचमा आएर धेरै पैसा मागे । उनले हाम्रो कलेजसँग ८० लाख (रुपैया)  मागेका थिए । ८० माग्दा हामीले दिएनौँ, त्यसपछि उनी हामीविरुद्ध लागे।

अहिले किष्ट मेडिकल कलेज बेच्न पर्‍यो भनिराछन्। ५२ करोड हालेको हो रे। आठ करोड त मेरो र बालमान सिंह कार्कीको ब्याज नै छ। ल ६० (करोड) मा भन्देउ त भाइ भन्दै थियो मलाई। 

हामीले भारतबाट फ्याकल्टीलाई दुई/दुई महिनामा क्लास लिन बोलाउने गरेका छौँ। हाम्रो हरेक विभागमा एक जना प्रोफेसर अरु सबै लेक्चरर राख्ने गरेका छौँ। सबै फ्याकल्टी पुर्‍याउनुपर्छ भन्ने छैन।

साभार : सेतो पाटी

प्रकाशित मिति: आइतबार, भाद्र १३, २०७२ १९:०३:२३