डलरको भाउमा बैँकको बदमासी

म अनलाइन काम गर्छु र रकम सम्बन्धी सबै कारोबार मास्टर कार्डबाट गर्छु। म नेपालमै भएकोले आफ्नो एकाउन्टमा भएको रकम निकाल्नु पर्दा यहीँको बैंकको एटिएम प्रयोग गर्छु। तर एटिएमबाट झर्ने रकम देखेर छक्क पर्ने गरेको छु। अहिले सबैलाई थाहा भएको कुरा हो कि $ को मूल्य नेपाली रुपियाँसँग कति बलियो छ। हरेक दिन डलरले नयाँ-नयाँ रेकर्ड राखिरहेको हुन्छ। अरुलाई यसले मारमा पारे पनि बैंकहरूलाई चाहीँ निकै फाइदा गराएको छ। कसरी ? आफैले तोकेको विनिमय दर भन्दा ४-५ रुपियाँ कम हरेक डलरमा एक्सचेञ्ज गरिदिए पछि भएन त फाइदा ?

कुरो यस्तो हो। म हरेक पटक एटिएमबाट पैसा निकाल्न जाँदा आजको विनिमय दर हेरेर जान्छु। तर पैसा निस्कँदा हरेक पटक तोकिएको दर भन्दा ४-५ रुपियाँ कम नै निस्कन्छ। यदि $१ को १०० रुपियाँ छ भने एटिएमबाट ९५ रुपियाँ मात्र पाइन्छ। बाँकी बैंकको। यो हिसाबले $१ हजारको रु ५ हजार चट। 
यो कुरा अगस्त २९, २०१३ को हो। त्यस दिन डलरको नेपाली मूल्य १०७-१०८ थियो। मैले नेपालको धेरै नाम अनि नाफासमेत कमाएको नबिल बैंकको एटिएमबाट पैसा झिक्ने गर्छु। यसले एकपटक मा ३५ हजार रुपियाँसम्म निकाल्न दिने हुँदा यसैको प्रयोग धेरै गरिन्छ। तर जति पटक पैसा निकाल्दा पनि तोकेको भन्दा ४-५ रुपियाँ कम दिन्छ बा ! मैले यसबारे नबिलको विभिन्न शाखामा कुरा गर्दा पहिला त त्यस्तो हुँदै नहुने कुरा गरियो र पछि उनीहरुलाई एटिएमसम्बन्धी कुरा त्यति विस्तृत रुपमा थाहा नभएको हुनाले कार्ड डिपार्टमेन्ट तीनधारामा सम्पर्क गर्न भनियो।

तीनधारा कार्ड डिपार्टमेन्टमा पनि जति विनिमय दर तोकिएको छ, त्यति नै काउन्टर र एटिएम दुवैबाट पाइने कुरा भने। तर मैले कम पाएको कुरा गरेँ। उनीहरुले त्यस्तो नहुने कुरा गरे। अनि मैले प्रमाण देखाएँ। त्यसपछि चाहिँ उनीहरुले कुरा फेरे।

अब चाहिँ एटिएमबाट निकालिएको डलरमा उनीहरुको नियन्त्रण हुँदैन रे। र, त्यो डलरमा नेपाली विनिमय दर लागू पनि हुँदैने रे। त्यो त मास्टर कार्ड जुन बैंकले issue गर्छ, उसले गर्ने काम हो रे। त्यहीँ सम्पर्क गर्नु पर्छ रे। अब मेरो दिमाग घुम्यो।

ए बाबा भनेपछि अब नेपाली रुपियाँको विनिमय दर तोक्ने काम नेपाल राष्ट्र बैंक या नेपालको अन्य वाणिज्य बैँकको नभई अरु कुनै देश को बैंकको रहेछ ?

मैले एटिएमबाट ३५ हजार रुपियाँ निकाल्दा हिसाबले $३३0, बैंकको सेवा शुल्क (ट्रान्जेक्सन फिस) $ ३.७ र मास्टर कार्डको सेवा सुल्क $ ३.१६ गरेर जम्मा लगभग $३३७ मात्र काटिनु पर्थ्यो। तर मेरो अकाउन्टबाट त $ ३५३ गायब भएछ। यानी $ १६ बढी नबिल बैंकले आफ्नो अकाउन्टमा तानेछ या मैले विनिमयको हिसाबले १ डलर दिए बापत त्यस दिन १०६ पाउनु पर्नेमा १०१ मात्र पाएँ।

यो कुरा नबिलको मात्र होइन। अरु नेपाली बैंकको पारा पनि यस्तै छ। नबिलले यस्तो गर्यो भनेर म त्यसै दिन standard chartered बैंक बानेश्वर पनि गएँ। अनि यी कुरा सबै त्यहाँ भनेँ। त्यसपछि उनीहरु हाँसे र नबिलको जस्तो standard chartered मा नहुने र काउन्टरमा डलर सटही गर्दा जति आउँछ त्यति नै एटिएम बाट निकाल्दा पनि आउने ग्यारेन्टी गरे। मैले पनि होला त नि भनी पाँच पटक गरेर पैसा निकालेँ। पछि घर आएर हेर्दा त मेरी आम्मै नि, नबिलको भन्दा पनि बढी पो लुटेछन्।

१० हजार रुपियाँ निकाल्दा $९४ ( १०६ NPR को दरले) काटिनु पर्नेमा standard chartered ले $१०२ चट पारेछ। मलाई त गफ नै पो दिएका रैछन्। झन् ५ पटक निकालेको थिएँ। $40 गयो।

अब मेरो प्रश्न के हो भने, यिनीहरुले ग्राहकलाई बेबकुफ बनाउनुको कारण के ? काउन्टरमा सटही गर्दा चाहीँ विनिमय दर अनुसार नै पाइने तर एटिएममा चाहीँ किन नपाइने ? कि एटिएमवाला USD को अनुहार फरक हुन्छ या त्यसको महत्व कम हुन्छ ? पैसा त पैसा हो नि चाहे जुनसुकै रुपमा होस्।

-निरन्जन खड्का-

साभार : माई संसार